Deve kuşu
Deve kuşu (Struthio camelus) ya da kısaca deve kuşu, Afrika kökenli uçamayan kuş türlerinden birisidir. Struthio cinsinin yaşayan iki türünden biridir. Deve kuşları kivi, emu ve diğer ratitlerle aynı alt sınıfta bulunurlar. Görünüşünden ayırt edilebilir. Uzun bir boynu ve uzun bacakları vardır. Saatte 97,5 km (60,6 mph) hızla koşabilme yetenekleri ile en hızlı koşan kuştur. Deve kuşu, yaşayan kuşlar içerisinde en büyük yumurtalara sahip canlılardır (Madagaskar’da yaşamış ve soyu tükenmiş olan fil kuşları ve Yeni Zelanda’da yaşamış ve yok olmuş dev moaların yumurtaları daha büyüktür). Kendileri de yaşayan en büyük kuşlardır.
Deve kuşlarının diyetleri genel olarak bitkilerden oluşur. Fakat omurgasızları da yiyebilmektedirler. Beş ila elli arasında birey içeren göçebe sürüler hâlinde yaşarlar. Tehlike anında ya kendilerini toprağa uzanarak saklar ya da kaçarlar diye bilinen durum aslında şu şekildedir. Deve Kuşlarının kendilerini huzursuz hissettiği anda etrafında oluşabilecek tehlikeyi önceden sezebilmek ve nereden geldiğini anlayabilmek için yere yaklaşarak dinlemesidir. Köşeye sıkıştıklarında güçlü bacaklarıyla tekme savurabilirler. Çiftleşme düzenleri coğrafik bölgelere göre değişiklik gösterir. Aynı bölgede yaşayan erkekler iki ila yedi dişiden gruplar için kavga ederler. Kafalarıyla rakiplerine vurduklarında kolaylıkla ölebilirler. Deve kuşları dünyanın her yerinde çiftliklerde üretilmektedir. Çoğunlukla dekoratif toz alıcı olarak kullanılan tüyleri için yetiştirilirler. Derileri deri endüstrisinde kullanılır. Eti ise ticari amaçlı kullanılır.
Deve kuşu genel özellikleri
Uzun boyun ve bacakları sayesinde kafalarını 1,8 – 2,75 metre (6 – 9 ft) yüksekliğe kadar çıkarabilirler. Gözleri ise kara omurgalıları içerisindeki en büyük gözlerdir ve çapları 50 mm olması sayesinde yaklaşan avcıları büyük bir mesafeden fark edebilirler.[7] Ayrıca gözleri, güneş ışığından korunmak amacıyla gölgelendirilmiş bir yapıdadır.
Cilt renkleri alttürlere göre değişkenlik gösterir. Deve kuşunun güçlü bacakları çıplaktır, tarsustan itibaren (ayak bileği) pullarla kaplanmaya başlar. Bu pullar erkeklerde pembe, dişilerde ise siyahtır. Her bir ayakta sadece iki parmak bulunur (çoğu kuşta dörder tanedir). İç tarafta ve diğerinden daha büyük olan parmaktaki tırnak, toynağı andırır. Dıştaki parmakta tırnak yoktur. Parmak sayısındaki azlık, koşmaya yardımcı olmak amacıyla oluşmuş bir adaptasyondur. Deve kuşları saatte 70 km’nin üzeri hızlarda 30 dakika durmadan koşabilirler. Açıklığı iki metreyi bulan kanatları çiftleşme gösterilerinde ve yavruları güneşten korumak amacıyla kullanılır.
Deve kuşu tüylerinde, uçabilen kuşların harici tüylerini bir arada tutan kancalardan yoktur. Bu nedenle yumuşak ve pofuduktur, sadece yalıtım amaçlı kullanılır. Kuyruklarında 50 – 60 tüy bulunur. Kanatlarında 16 birincil tüy, dört alular ve 20 – 23 ikincil tüy bulunur.[6] Devekuşunun göğüs kafesi ( sternum ) düzdür, uçabilen kuşlarda kanat kaslarının bağlandığı omurgadan yoksundur. Gagası düz, geniş ve ucu yuvarlaktır. Diğer bütün ratitler gibi deve kuşlarının da kursakları yoktur. Ayrıca safra keseleri de yoktur. Üç adet mideleri bulunur ve kör bağırsakları ( caecum ) 71 santimetredir.
Deve kuşları yaşayan bütün diğer kuşlardan farklı olarak, idrarını ve dışkısını ayrı depolar. Diğer bütün kuşlar idrar ve dışkılarını coprodeumda birlikte depolarken, deve kuşları dışkılarını kalın bağırsağın sonunda depolar. Ayrıca bağırsaklarını tutmak için gelişmiş özgün kasık kemikleri bulunur. Birçok kuşun tersine, erkek devekuşlarının 20 cm’ye ulaşabilen çiftleşme organları vardır. Damak yapısı diğer ratitlerden farklıdır. Çünkü sfenoid ve damak kemikleri bağlantılı değildir.
Cinsel olgunluk dönemlerinde (iki ila dört yıl yaş arası) erkek deve kuşları 1,8 – 2,8 metre uzunluğuna, dişiler ise 1,7 – 2 metre uzunluğuna ulaşabilir. Yaşamlarının ilk yılında yavrular ayda 25 cm uzarlar. İlk yılın sonunda 45 kiloya ulaşırlar. Ömürleri yaklaşık 40 – 45 yıldır. Dişi bir deve kuşu, birleşik bir yuvada kendi yumurtalarını diğer yumurtalardan ayırt edebilir.
